Het verwaarden van reststromen is een hot topic binnen de voedingsmiddelenindustrie, waarbij droogprocessen vaak een belangrijke rol spelen aan de grondstof- en de energiekant. Daan Goris, Team Manager Food & Feed bij Hosokawa Micron, stelt dat bedrijven zo waardevolle nutriënten of andere hoogwaardige grondstoffen kunnen terugwinnen en hun bedrijfsprocessen kunnen vergroenen.
“We krijgen met name vanuit de voedingsmiddelenindustrie veel vragen van bedrijven hoe zij reststromen uit hun productieproces toegevoegde waarde kunnen geven. Vaak gaat het om vloeistoffen, pasta’s of natte poeders die nutritioneel interessant zijn vanwege proteïnes of andere functionele eigenschappen. Denk aan restproducten bij de verwerking van vlees of vis, schillen van groenten of fruit en reststromen van bakkerijen, brouwerijen en bioraffinage-installaties. Het bewustzijn groeit dat producten die nu tegen betaling worden afgevoerd of ingezet worden voor laagwaardige toepassingen opgewerkt kunnen worden tot hoogwaardige producten.”
Grondstofterugwinning
“Bedrijven willen van ons weten hoe ze deze reststromen efficiënt kunnen drogen met behoud van nutritionele waarde en/of functionele eigenschappen. Of dat rendabel is, hangt grotendeels af van de balans tussen de waarde van het (rest)product en de (energie)kosten van het droogproces. Een belangrijk aspect daarbij is dat voedingsmiddelenproducten vaak temperatuurgevoelig zijn. Bij producttemperaturen boven de 80 °C zal de productkwaliteit en functionaliteit in veel gevallen afnemen. Daar moet je bij de ontwikkeling van een drogersysteem rekening mee houden.”
“Als de businesscase klopt, kan het verwaarden van afvalstromen zelfs een kerncompetentie worden. Een succesverhaal is het drogen van de reststroom bij de productie van kazen tot weipoeder. Dit product heeft een grote nutritionele waarde en is volgens kenners minstens zo belangrijk als de productie van de kaas zelf. Een ander voorbeeld zijn de reststromen uit de vis- en garnalenverwerking. Gedroogd en vermalen dienen ze als basisgrondstoffen voor food- en feedproducten. Zo zijn er meer specialistische restproducten die heel goed te vermarkten zijn, omdat ze upstream in het productieproces ge-engineerd kunnen worden volgens de productspecificaties. Dit principe van grondstofterugwinning en inzet in nieuwe processen is een trend die je in de hele voedingsmiddelenindustrie terugziet.”
“Of het terugwinnen van grondstoffen mogelijk en rendabel is, kunnen we in veel gevallen inschatten op basis van onze ervaring. Onze database is hiervoor een uitstekende bron. Veel natuurlijke afvalstromen zitten in de range van 15 tot 40% vaste stof. Een groot gedeelte van het aanwezige water zal dus verdampt moeten worden. Uiteraard zijn de energiekosten voor het drogen zeer bepalend in de haalbaarheidsstudie.”
Ecologische voetafdruk
“Bij het ontwikkelen van droogprocessen adviseren wij eerst mechanisch te ontwateren. Daarom werken we projectmatig samen met leveranciers van persen, afscheiders en centrifuges. Mechanisch ontwateren is interessant vanuit het perspectief van energiebesparing, maar ook omdat je zo olie en vet uit de afvalstroom kunt halen. Die zijn niet alleen waardevol, maar kunnen ook de droogprocessen verstoren. Olie en vet zijn vooraf eenvoudig te scheiden, zodat je een goede samenstelling overhoudt voor je droogproces. Door het kiezen van de juiste droogtechniek valt er veel energie te besparen. Een goed voorbeeld is de inzet van een Micron® droger in plaats van een sproeidroger, zeker als de grondstof mechanisch kan worden ontwaterd. Bij toepassing van een sproeidroger moet het product vloeibaar zijn om te kunnen worden versproeid, dus moet er veel water verdampt worden. Bij de Micron® droger wordt het product zo droog mogelijk toegevoerd, waardoor er minder thermische energie nodig is voor het droogproces. Een extra voordeel van dit type droger is dat het drogen, vermalen en classificeren combineert in één apparaat. Ook blijft de thermische belasting van het product beperkt vanwege een gecontroleerde, korte verblijftijd.”
“Het kan altijd zuiniger, maar droogprocessen worden niet opnieuw uitgevonden. Natuurwetten verander je niet. Wel kun je bij de ontwikkeling van een drogersysteem zorgen voor minder energieverlies. We zien momenteel veel interesse voor warmteterugwinningssystemen, zodat warme lucht van 70-80 °C niet langer de schoorsteen verlaat. Het is slim om de energie die vrijkomt bij het droogproces in te zetten voor het verwarmen van delen van je proces die om hygiënische redenen boven een kritische temperatuur moeten blijven. Hiermee kun je bijvoorbeeld een voedingsproduct voorverwarmen dat op weg naar de droger op 80 °C moet blijven. De investering in warmteterugwinning blijft met de huidige energieprijzen wel een uitdaging. Bedenk wel dat energierekeningen in de toekomst alleen maar hoger worden. Terugverdientijden zijn trouwens lang niet altijd meer de enige overweging. Het halen van milieudoelstellingen wordt steeds bepalender. Een goed voorbeeld daarvan is Unilever, dat tegen 2030 de milieuvoetafdruk van de productie en het gebruik van producten wil halveren binnen het groeiscenario.”
Voor meer informatie: www.hosokawa-micron-bv.com
