Leiderschap vanachter de keukentafel

In de kern hetzelfde, alleen de manier waarop is situationeel

Ron Eman ISA Training & Coaching

Het ging snel, onheilspellend snel. Zo wilden op donderdag klanten doorgaan met onze trainingen, wellicht tegen beter weten in, en op maandag kwam de ene na de andere annulering binnen. Meteen ook rigoureus: voorlopig tot eind mei werden de agenda’s leeggemaakt. Nu het coranavirus ons leven beheerst en er een ‘nieuw normaal’ lijkt te ontstaan, krijgen we voorzichtig aanvragen binnen over leiderschap op afstand. Hoewel we doorgaans als ‘vooruitstrevend volkje’ kunnen worden bestempeld met thema’s als Het Nieuwe Werken, kantoortuinen, flexplekken, glasvezel en flexwerken, blijken vooral oude patronen in leiderschap nu in coronatijd in de weg te zitten. Zeker als deze patronen van leiderschap zijn ontstaan in het industriële tijdperk waarin toch (nog) veel leidinggevenden zijn opgeleid. Ik denk dat leiderschap noodgedwongen vanachter de keukentafel in de kern hetzelfde is als leiderschap van voor corona, maar de manier waarop dat nu moet is snel veranderd.

De kern van leiderschap is niet veranderd

De kern van leiderschap is voor mij nog steeds het vanuit persoonlijke kracht en visie mensen raken om samen verandering te initiëren en te sturen om zo doelen te bereiken. Of dat nu noodgedwongen vanachter de keukentafel is of vanuit mijn werkomgeving. Alleen de manier waarop ik nu aanstuur, coach of begeleid, is anders. En ja, ook deze gedwongen verandering roep net als bij elke organisatieverandering vóór coronatijd een mate van weerstand op. Het vraagt van ons allemaal, leidinggevend of niet, aanpassingsvermogen op ons ingesleten gedrag. Normaal hebben we daarvoor een verandertraject waarbinnen mensen mogen en kunnen wennen aan de verandering en beschikken we over uitgedachte middelen die deze verandering ondersteunen. Nu móeten we onder stoom en kokend water veranderen, zonder dat duidelijk is welke middelen deze verandering ondersteunen en welke structuren we gebruiken. Het is in plaats van management by walking around, management by mailing en chatting around. Daar hebben we als leidinggevende andere vaardigheden voor nodig, maar géén andere attitude.

Aangepaste vaardigheden, dezelfde attitude

De attitude die ik nodig had en nu ook nodig heb is, net als bij elke verandering, dat ik als leidinggevende de taak heb om te denken in mogelijkheden en om stil te staan bij de gemoedstoestand, situatie en behoefte van collega’s in relatie tot de verandering. En om daar ook aandacht aan te geven, vragen te stellen en te luisteren. De collega’s vinden de gedwongen situatie door corona zonder verandertraject immers ook niet altijd even fijn. In ons geval het online training geven of coachen vanuit de keuken thuis, met rondrennende kinderen om je heen die hun energie nu niet kwijt kunnen. Dat vraagt ook iets van mijn collega’s.

De vaardigheid die de situatie van leidinggevende echt vraagt zit in het loslaten. Loslaten in termen van hoe een medewerker en wanneer een medewerker het werk doet. Op  aanwezigheid kunnen we niet meer sturen, maar des te meer op resultaat – output. Zowel leidinggevenden als medewerkers hebben een nieuwe manier van samenwerken te omarmen en hebben we, in ieder geval ik, oude patronen los te laten. De periodieke standaard afspraken van een uur zijn er niet meer. De afsprak zijn nu veel frequenter en korter, soms heel kort. Om bijvoorbeeld te toetsen of de verwachting over en weer helder is, of het thuis goed gaat en in welke mate afspraken met klanten kunnen worden nagekomen gegeven de (thuis)situatie. Het model dat nu echt past is dat van situationeel leidinggeven, waarbij je je stijl van leidinggeven koppelt aan wat de situatie vraagt. De ene dag is meer sturing en bijsturing nodig op de afgesproken resultaten, de andere dag meer aandacht voor de gezondheid van het gezin van de collega. Het mooie is, door het coronavirus is er geen veranderplan. We worden door de situatie gedwongen allemaal, leidinggevende en medewerker, in het diepe gegooid.

Redden in het diepe

Hoe je je redt in het diepe? Kijk dan de opgenomen virtuele vergadering via bijvoorbeeld Teams eens terug en let vooral op je eigen optreden. Hoe situationeel is jouw optreden tijden deze online meeting? Daar kun je een hoop van leren. Dat kan alleen maar een steile leercurve teweegbrengen die vanachter de keukentafel wordt vormgegeven. Verandering begint immers bij zelfinzicht. Ik wens u allen vanachter de keukentafel een goede gezondheid en een steile leercurve in deze bijzonder leerzame tijd.