Pipetteren kan je leren

Het pipet is één van de belangrijkste instrumenten in het laboratorium en nauwkeurige resultaten vragen om juist pipetteren. Al sinds de introductie van het microliterpipet in 1961 heeft Eppendorf veel ervaring met handmatig pipetteren. Zij brengen deze kennis over door middel van pipetteer clinics. Marcel Streefkerk, Product Solutions Specialist bij Eppendorf, ziet in deze clinics dat er vaak nog veel te leren valt. Wij spraken met hem over het belang van juist pipetteren en vroegen hem naar een aantal praktische tips.

Het belang van juist pipetteren

Marcel is werkzaam voor de afdeling Product Lab Solutions Support en beantwoordt vragen van klanten en verzorgt trainingen, waaronder de pipetteer clinics. Juist pipetteren is erg belangrijk, zo legt Marcel uit: “Het uitgangspunt is nauwkeurig en precies pipetteren. Je wilt een exact volume van een bepaalde vloeistof overbrengen waarbij je het vaak hebt het over hele kleine hoeveelheden zelfs in microliterschaal. De nauwkeurigheid is daarbij heel belangrijk.”

Er is een internationale standaard die hieraan ten grondslag ligt, de ISO 8655 norm. Alle fabrikanten houden zich minimaal aan deze norm, zowel bij het ontwerp als later bij de kalibratie. Als er volgens de ISO 8655 norm gekalibreerd is en je volgt niet dezelfde methode bij het dagelijks gebruik van het pipet dan mis je uiteindelijk de nauwkeurigheid. “Het is natuurlijk jammer als je een pipet koopt die bijvoorbeeld minder dan 1% afwijkt en door deze onjuist te gebruiken een procentuele afwijking introduceert van 2 of 3%.”

“Het is natuurlijk jammer als je een pipet koopt die bijvoorbeeld minder dan 1% afwijkt en door deze onjuist te gebruiken een procentuele afwijking introduceert van 2 of 3%.”

Veelgemaakte fouten

Marcel merkt tijdens de clinics dat vaak niet wordt stilgestaan bij de gevolgen van onjuist pipetteren. “Tijdens de opleidingen leer je wel hoe je juist pipetteert, maar een herhaling en training is enorm goed. Het wakkert vaak een discussie bij collega’s aan en zet ze aan het denken. Ze gaan hun eigen Standard Operating Procedure (SOP) tegen het licht houden.”

Eén van de onderwerpen die bijvoorbeeld altijd aan de orde komt tijdens de clinics is het voorspoelen. “Dat is een aantal keer het opzuigen van de vloeistof voordat je begint. In heel veel gevallen wordt dit niet gedaan of ziet men het belang hier niet echt van in. In de training doen we altijd een stuk theorie en praktijk en dan laten we zien waarom dit zo belangrijk is. Als de laboranten beter begrijpen wat de theorie achter het pipetteren is, kunnen ze betere keuzes maken.” Verder legt Marcel uit dat je redelijk eenvoudig een lektest kan doen. “Dit kost misschien een halve minuut tot een minuut. Als deze lektest uitwijst dat er een druppel begint te vormen, dan weet je dat er mogelijk iets niet helemaal juist is. We merken dat er heel weinig mensen zijn die zo’n lektest uitvoeren, wat erg jammer is.”

Praktische tips

Marcel heeft een aantal tips die hij laboranten in zijn clinics graag meegeeft: “Gebruik altijd de originele tip die hoort bij het pipet, dit is vaak onderbelicht. Men denkt vaak wanneer de tip past, dat het wel goed is. Maar volgens ISO 8655 vormen het pipet en de tip één systeem en dienen ook als zodanig gekalibreerd te worden.” Verder kan je nauwkeuriger werken als het pipet en de vloeistof min of meer dezelfde temperatuur hebben. Bij 10 graden verschil heb je bijvoorbeeld al 3% afwijking.

Daarnaast zijn er ook een aantal praktische zaken waar je rekening mee moet houden bij het pipetteren zelf. Houd het pipet verticaal tijdens het opzuigen van de vloeistof, zorg dat de insteekdiepte zo klein mogelijk is en geef het pipet de tijd om de vloeistof op te zuigen in de tip. “Mensen zijn vaak snel. Ze hebben de knop losgelaten en trekken het pipet al terug, terwijl de luchtkolom nog als het ware trekt aan de vloeistof. Bij viskeuzere stoffen kan dit zelfs tot 3 seconden duren.” Voor moeilijke vloeistoffen raadt Marcel aan om gebruik te maken van de reverse pipeteer techniek of te kiezen voor een dispenser type pipet, waarbij de zuiger in de tip is verwerkt. Tenslotte is het van belang om onder alle omstandigheden langzaam en gelijkmatig te werken voor precieze en nauwkeurige resultaten.

Wil je meer weten of heb je vragen voor Marcel? Stuur dan een e-mail naar info@eppendorf.nl onder vermelding van ‘correct pipetteren.’

Alle tips op een rij:

Gebruik de originele tip die hoort bij het pipet

Zorg dat het pipet en de vloeistof dezelfde temperatuur hebben

Bevochtig de tip door 2-3 keer voor te spoelen

Houd het pipet verticaal tijdens het opzuigen van de vloeistof

Houd de insteekdiepte zo klein mogelijk

Geef het pipet tijd om de vloeistof op te zuigen in de tip

Werk onder alle omstandigheden langzaam en gelijkmatig