Wetsvoorstel: personenvennootschappen op de schop?

Een ‘personenvennootschap’ is een samenwerkingsverband tussen personen die samen een beroep of bedrijf uitoefenen. Voorbeelden zijn de maatschap en VOF. In tegenstelling tot kapitaalvennootschappen – zoals BV’s – die worden opgericht en daardoor rechtspersoonlijkheid krijgen, berust een personenvennootschap op een overeenkomst die wordt aangegaan. Op 10 oktober 2022 is een nieuw voorontwerp van wetsvoorstellen tot modernisering van het personenvennootschapsrecht in consultatie gebracht (“Wetsvoorstel”). De tweede consultatie is gesloten op 10 februari 2023.

Aanleiding Wetsvoorstel

De huidige wetgeving dateert uit de 19e eeuw en beantwoordt onvoldoende aan de behoeften van hedendaagse ondernemers. Verder bevat de huidige wetgeving verschillende onduidelijkheden. De overheid beoogt met dit Wetsvoorstel ondernemerschap te faciliteren en een duidelijke en eenvoudige regeling te bieden die bijdraagt aan de zekerheid voor het handelsverkeer. Tevens beoogt de overheid met dit Wetsvoorstel vennoten en schuldeisers van passende bescherming te voorzien. Gezien de omvang van het Wetsvoorstel, zullen we ons in dit artikel beperken tot de hoofdlijnen van het Wetsvoorstel.

Nieuwe rechtsvormen

In het Wetsvoorstel zullen de maatschap en de vennootschap onder firma (“VOF”) wat betreft inhoud verdwijnen en vervangen worden door de openbare personenvennootschap (“Openbare Vennootschap”). De commanditaire vennootschap (“CV”) blijft bestaan als stille personenvennootschap (“Stille Vennootschap”).

Rechtspersoonlijkheid

De Openbare Vennootschap heeft rechtspersoonlijkheid. Dit houdt in dat de Openbare Vennootschap zelfstandig in het handelsverkeer kan optreden onder een gemeenschappelijk gevoerde naam. Zo kan de Openbare Vennootschap eigenaar dan wel rechthebbende zijn van goederen en overeenkomsten aangaan. Voorts introduceert het Wetsvoorstel de Stille Vennootschap. Een Stille Vennootschap heeft anders dan de Openbare Vennootschap geen rechtspersoonlijkheid. Vennoten van een Stille Vennootschap handelen in eigen naam.
Rechtspersoonlijkheid brengt onder meer met zich dat de Openbare Vennootschap een eigen vermogen heeft: het overdragen van goederen, het vestigen van zekerheden en het verkrijgen van financiering worden hierdoor eenvoudiger.

Inschrijving Handelsregister

Voor het ontstaan van rechtspersoonlijkheid van de Openbare Vennootschap is inschrijving in het Handelsregister niet vereist. Door inschrijving door de gezamenlijke vennoten van de Openbare Vennootschap in het handelsregister wordt deze wel volledig rechtsbevoegd.

Hoofdelijke aansprakelijkheid

Voor alle personenvennootschappen geldt dat zowel beroeps- en bedrijfsactiviteiten uitgevoerd kunnen worden. Omdat het onderscheid tussen de uitoefening van beroeps- of bedrijfsactiviteiten niet meer wordt gemaakt, komt het onderscheid in aansprakelijkheid tussen vennoten van een maatschap en VOF te vervallen. Het Wetsvoorstel bepaalt dat vennoten van een Openbare Vennootschap (naast de openbare vennootschap zelf) hoofdelijk verbonden zijn voor alle verbintenissen van de Openbare Vennootschap tegenover derden.

Vertegenwoordiging bestuur

Een personenvennootschap wordt in beginsel bestuurd door alle vennoten gezamenlijk (behalve door de commanditaire vennoten in een CV). Bij een Openbare Vennootschap is iedere vennoot in beginsel bevoegd de Openbare Vennootschap te vertegenwoordigen. Eventuele beperkingen in de vertegenwoordigingsbevoegdheid dienen te zijn ingeschreven in het handelsregister voor derdenwerking. Een commanditaire vennoot kan de Stille Vennootschap slechts op basis van een volmacht vertegenwoordigen. Een op basis van een volmacht handelende commanditaire vennoot wordt niet hoofdelijk aansprakelijk. Een Stille Vennootschap kan uitsluitend door middel van een volmacht worden vertegenwoordigd.

In- en uittreding vennoten

De huidige wet voorziet niet in een toe- of uittreedregeling. In de praktijk moet de oude vennootschapsovereenkomst worden ontbonden en moet een nieuwe worden gesloten of voorziet de vennootschapsovereenkomst in ingewikkelde verblijvensbedingen.

Het Wetsvoorstel maakt het voor de Openbare Vennootschap die in het Handelsregister is ingeschreven eenvoudiger om toe- en uit te treden, op basis van de bestaande vennootschapsovereenkomst. Een uittredende vennoot is bovendien vanaf vijf jaar na uittreding bevrijd van de verplichtingen tegenover derden. Een toetredende vennoot wordt beter beschermd tegen vorderingen op de vennootschap die zijn ontstaan voor zijn toetreden. Dit verlaagt de drempel om via een personenvennootschap een onderneming te drijven. Bij uittreding zal de uitreder bovendien recht hebben op een uittredingsvergoeding, gebaseerd op de waarde van het aandeel van de vennoot in het bedrijf.

Bescherming schuldeisers

Schuldeisers worden op meerdere manieren beschermd. Schuldeisers hebben de mogelijkheid om openbare registers te raadplegen om te zien welke registergoederen Openbare Vennootschap eventueel op naam hebben. Ook biedt het Wetsvoorstel duidelijkheid over wie namens de Openbare Vennootschap mag handelen. Vennoten moeten namelijk in het handelsregister zijn ingeschreven, waarbij eventuele beperkende voorwaarden aan het handelen van vennoten ook moeten worden geregistreerd. Tot slot beschikken schuldeisers van een Openbare Vennootschap over een extra verhaalsmogelijkheid: naast de vennootschap kan eenieder van de vennoten aangesproken worden.

Inwerkingtreding Wetsvoorstel

Het Wetsvoorstel verheldert en vereenvoudigt het personenvennootschapsrecht ten opzichte van de bestaande wetgeving op meerdere punten. We benadrukken dat het Wetsvoorstel nog behandeld en aangenomen moet worden voordat de nieuwe regels als wet zullen gelden. Het is goed mogelijk dat het Wetsvoorstel niet of in aangepaste vorm wordt aangenomen als wet. Vestius zal het verdere vervolg op de voet volgen.

Voorlopig blijft in ieder geval de bestaande wetgeving van kracht op (het aangaan van) personenvennootschappen (maatschap, VOF, CV).

Voor vragen over dit Wetsvoorstel kun je contact opnemen met Sabine Chan (06-578 911 13) of Sander Pieroelie (06-222 878 65) van Vestius, partner van FHI Advies.

Dit artikel verscheen in de Nieuwsbrief Vestius van april 2023.