Vanaf 20 januari 2027 vervangt de Europese Machineverordening (2023/1230) de huidige Machinerichtlijn. Wat betekent dat voor machinebouwers? Volgens veiligheidsconsultant Martijn Drost valt de impact mee: “Er zijn aanscherpingen, maar de kern blijft vertrouwd en overzichtelijk.”
Martijn Drost kent de praktijk van de machinebouw als geen ander. Met zijn bureau Drost Safety Consultancy ondersteunt hij bedrijven bij veiligheid, CE-markering en compliance. Ook bij de komst van de nieuwe Machineverordening adviseert hij fabrikanten. Deze vervangt in 2027 de huidige Machinerichtlijn uit 2006 en moet zorgen voor meer eenheid binnen Europa.
“De Europese Unie wil met de nieuwe verordening een gelijk speelveld creëren”, zegt Drost. “Een richtlijn moet eerst worden omgezet in nationale wetgeving, waardoor er kleine verschillen ontstaan tussen Europese landen. De verordening geldt straks direct in alle lidstaten. Dat maakt de regels duidelijker en de handel binnen Europa eerlijker.”
Naast het creëren van een gelijk speelveld zijn technologische ontwikkelingen een belangrijke reden voor de nieuwe verordening. Digitalisering, AI en robotisering brengen nieuwe risico’s met zich mee, en de wetgeving moet daarop voorbereid zijn. Daarom zijn er onder meer eisen voor cybersecurity toegevoegd. “In de IT-wereld is dat een vanzelfsprekend, maar in de machinebouw niet”, zegt Drost. “Veel besturingssystemen worden nooit geüpdatet. Zolang een machine standalone draait, gaat dat goed. Maar zodra je de machine koppelt aan een netwerk, gelden dezelfde risico’s als in de IT.”
Ook voor het gebruik van kunstmatige intelligentie gelden nieuwe regels. Wanneer een machine AI inzet op veiligheidskritische onderdelen, is toetsing door een notified body verplicht. Drost illustreert dat met een voorbeeld: “Denk aan een robot die zelfstandig in een vrije ruimte werkt. Als die via AI beveiligingsmaatregelen zou omzeilen, moet je er absoluut zeker van zijn dat dit veilig gebeurt. Daarmee wordt een extra waarborg ingebouwd voor situaties waarin mens en machine nauw samenwerken.”
Een heet hangijzer in de branche is de categorie niet-voltooide machines (2B). Sommige fabrikanten labelen machines bewust als niet-voltooid om zo veiligheidsregels te omzeilen. Drost licht dit toe: “Soms knippen fabrikanten bij wijze van spreken de stekker eraf en zeggen: ‘Dit is een niet-voltooide machine, die moet je zelf aansluiten, dus we hoeven hem niet volgens de machinerichtlijn op te leveren.’ In de nieuwe verordening is de grens iets strakker getrokken, maar de definitie zelf is nauwelijks gewijzigd. Als een machine in feite zelfstandig kan functioneren, valt hij gewoon onder de strengere ‘2A-regels’. Het zou fijn zijn geweest als de scheidslijn nog scherper was vastgelegd om discussie te voorkomen.”
Een discussie die wél is opgelost, gaat over de rollen van importeurs en distributeurs. Drost legt uit: “De rol van de importeur en de distributeur is nu expliciet gedefinieerd, en dat maakt toezicht op met name import vanuit landen als China mogelijk. Er zijn partijen die proberen rommel uit het buitenland te halen en te verkopen, en tot nu toe konden toezichthouders daar nauwelijks op handhaven. Ze konden alleen de eindgebruiker aanspreken, terwijl ze eigenlijk de importeur wilden aanpakken. De nieuwe regels bieden hier eindelijk een wettelijke basis voor en helpen zo de markt beter te beschermen.”
Ondanks de nieuwe artikelen en aangescherpte definities legt Drost vooral de nadruk op nuance. “Er heerst veel angst voor de nieuwe verordening. Mensen denken dat alles totaal verandert, maar dat is niet zo. Procedures en verwijzingen zijn verschoven, maar het document is juist beter leesbaar geworden. Bovendien wordt de markt beter beschermd.”
Drost adviseert fabrikanten vooral om zich tijdig in te lezen, want er is géén overgangsperiode voor fabrikanten. “Vanaf 20 januari 2027 vervalt de richtlijn en geldt direct de verordening”, waarschuwt hij. Drost raadt daarom aan om op tijd te beginnen. “Begin gewoon met lezen, dan zul je zien dat het eigenlijk best meevalt. Kijk vooral eens naar artikel 10 en 11, en naar de algemene beginselen in bijlage III. Je zult zien dat de teksten overzichtelijker zijn en verbeterd. De verordening biedt vooral duidelijkheid en zorgt dat iedereen met gelijke regels werkt.”
Wil je meer weten over de praktische impact van de nieuwe Europese Machineverordening? Martijn Drost is spreker tijdens het Machinebouw event 2025 op dinsdag 2 december in Congrescentrum 1931. Tijdens zijn plenaire lezing licht hij de belangrijkste wijzigingen toe en bespreekt hij concrete stappen die fabrikanten nú al kunnen nemen op het gebied van ontwerp, documentatie en compliance.
Op dinsdag 2 december vindt in Congrescentrum 1931 het Machinebouw event 2025 plaats. Dit eendaagse event is dé ontmoetingsplek voor professionals die betrokken zijn bij het ontwerp, de ontwikkeling en het gebruik van geavanceerde machines en systemen. Het programma combineert inspirerende lezingen met een dynamische beursvloer waar de nieuwste innovaties te zien zijn.
English (UK)