Blog Martin Staal: Smart Building? Zet de juiste stakeholders aan tafel!

Een fijnmazig, draadloos netwerk met 350 sensoren die aanwezigheid detecteren, temperatuur meten en precies weten hoe het is gesteld met de luchtvochtigheid en het CO2-gehalte in een gebouw. Een slim gebouw waarin de installaties automatisch hun werk doen op basis van die data. Klinkt dat voor u nog als toekomstmuziek? Dat is het zeker niet. Precies dit leverden we in 2018 al op in de Stadhuistoren van Eindhoven. Duurzaam, energiezuinig, comfortabel én gemakkelijk. Niet gek dus dat termen als smart building technology en internet of things steeds vaker voorkomen in onze vakbladen en dat er veel over wordt gesproken op symposia. Het leeft … bijna letterlijk en figuurlijk. Daardoor vragen steeds meer gebouweigenaren zich af wat die slimme technologie voor henzelf kan betekenen. Mooi, want de kansen zijn eindeloos. Toch maak ik me wel zorgen over het moment waarop we als sector die slimme functionaliteiten in praktijk brengen, want bij het ontwerp en de realisatie van nieuwbouw of renovatie haakt gebouwautomatisering nog steeds te laat aan.

Simpelweg zorgen dat het werkt
Opdrachtgevers denken samen met architecten en adviseurs na over de grootte van een gebouw, over hoe het eruit komt te zien en wat de rol ervan moet zijn … Maar slimme technologie die zaken logisch met elkaar verbindt en bijdraagt aan de beleving van de gebruiker komt in die fase bijna nooit aan de orde. In het gunstigste geval mag een installateur al meedenken over de installaties voor luchtbehandeling, verwarming en koeling, verlichting en beveiliging. De specialisten op het gebied van gebouwautomatisering worden meestal pas in een laat stadium van het project aangehaakt. Niet om na te denken over de totale functionaliteit voor de gebruiker, maar simpelweg om de W- en E- installaties te automatiseren: te zorgen dat het werkt. Wat een gemiste kans!

Aandacht voor beleving
Deze huidige tijd vraagt erom dat we vanaf dag één integraal samenwerken en daarin nadruk leggen op functionaliteiten en beleving. Dat we aandacht hebben voor het feit dat al die verschillende onderdelen in een gebouw elkaar verrijken, mits we direct een goede brug slaan met gebouwautomatisering. Die aanpak start in mijn optiek met een belangrijke vraag die we onszelf in élke ontwerpfase moeten stellen: welke slimme functionaliteiten zetten we in om straks de productiviteit, vitaliteit en tevredenheid van mensen in dit gebouw te optimaliseren én om de efficiëntie en duurzaamheid van het gebouw te verhogen? Want juist dat kan met slimme technologie! Iets waar iedere gebouweigenaar, adviseur, opdrachtgever en projectontwikkelaar – als ik ze 1-op-1 spreek – wel oren naar heeft. Maar die praktijk hè … zo deden we dat nooit. Tijd om onszelf eens even flink wakker te schudden.

Nieuw inzicht

Het kan niet alleen beter … het móet ook beter. Hoe? Om te beginnen verwijs ik graag naar twee eerdere blogs over de rol van de systeemarchitect en de positie van gebouwautomatisering in de bestekken. Ze werden enthousiast ontvangen, maar worden helaas nog niet door iedereen geleefd.

En dan een nieuw inzicht: het afgelopen jaar heb ik meermaals gesprekken gevoerd over de toegevoegde waarde van Smart Building-oplossingen. En wat valt op? De waarde van slimme gebouwautomatisering zit vooral op het vlak van tevredenheid en effectiviteit van gebruikers en optimalisatie van het facilitair proces. Zelf een vergaderzaal boeken? Kijken wie waar werkt? Een parkeerplek reserveren? Invloed uitoefenen op de temperatuur of het licht in de ruimte waar je werkt? Schoonmaak slim organiseren? Met goede, innovatieve en integrale technische oplossingen is alles mogelijk. Daarom zou het goed zijn om stakeholders vanuit HR en facilitaire zaken vanaf het begin te betrekken, zodat we slimme technologie in gebouwen niet enkel benaderen als kostenpost, maar vooral ook als bedrijfsmiddel om onder meer productiviteit, medewerkerstevredenheid en vitaliteit te verbeteren en ook nieuw talent aan te trekken. Naast HR en facilitaire zaken is het van belang om ook de afdeling ICT vroegtijdig te betrekken om mee te denken over de infrastructuur voor al die slimme faciliteiten. Kortom: Zet de juiste stakeholders aan tafel… daar draait het om.

Nu hoor ik je denken: wat als een projectontwikkelaar nog niet weet wie zijn huurder wordt? Dan kan hij in de ontwerpfase ook niet kan schakelen met deze stakeholders. Klopt, maar dan is mijn advies: denk als HR! Wees een facilitair manager! Gedraag je als ict’er! En bovenal: Leef je in als gebruiker! Precies dat is waar ons werk om zou moeten gaan: niet om de hoeveelheid installaties die we plaatsen, maar om de beleving van de gebruiker. Als we dat snappen – op het juiste moment – hebben we iets om echt trots op te zijn.

4 maart 2020 – Martin Staal, technisch directeur Gebouwautomatisering